انجمن شعر و ادب رها (میخانه)

کاک "ڕێباز مەحموود"، لە ساڵی ١٩٧٣ زانینی له شارباژێڕی سەر بە شاری سلێمانی لە باشووری کوردستان له دایکبوو.

کاک "ڕێباز مەحموود"، لە ساڵی ١٩٧٣ زانینی له شارباژێڕی سەر بە شاری سلێمانی لە باشووری کوردستان له دایکبوو. ئەم شاعیرە، دەرچووی پەیمانگای پێگەیاندنی مامۆستایانه، و لە کۆتایی نەوەدەکانی سەدەی ڕابوردوودا بۆ چەند ساڵێک لە تاران بە کرێکاری ژیانی گوزەراندوە و لە سەرەتای دووهەزارەکانەوە رۆیشتە ئەورووپا و ئێستا لە ووڵاتی هۆڵەندا نیشتەجێە.
کتێبی "با یاری به بیرەوەرییەکانی باخچە دەکات" لە ساڵی ۲۰۰۸ زاینی لە ئەم شاعیرە چاپ و بڵاو کراوە.

(۱)
تا تۆ لەرۆحمدا بیت،
ئەی میهرەبان!
من هەرگیز،
دەستم ناچێتە کوشتنی کاتەکانم...

(۲)
مانەوه خەیاڵێکی بەرزە،
دەستی کەسمانی پیناگا...
هەموو لە ئوغرداین،
به ئاگا و بێئاگا!

(۳)
تەنهایی
هێندەی وەک جۆگەلە دەڕواو
گژوگیا
بە چواردەوری خۆیدا دەنووسێتەوە...

(۴)
نیشتمان تۆ کە جێگایەکت تیا نەبوو،
گەنجێتیم بای باڵێکی خۆی تیا بدات...
پێم ناڵێی لەو دوورەوە
بەچی ئەفسوونت لە دەربەدەریم کردوە و
کردوتمەوە بە منداڵێکی گڕۆز؟
...
تا لەوێ بووم
بە غەریبیەکی قەف ئەستوور
هەردوو پێی ئیشتیاقمت بەستبوەوە...
ئەدی بۆ ئەمێستا
سەرتاپامت پڕ کردوە لە تاسەی،
پیاسەی ئێوارانێکی خۆت؟

(۵)
لە باوکم بزربووم،
زۆرن ئەوانەی دەیانگوت گورگی غەریبیی خواردی...
بەڵام من دابڕاوم و
تازە ناتوانم بگەڕێمەوە ناو حەساری دوێنێ.

(۶)
ئەو کاتەی تۆ دێیتە ناو وێنەیەکی شیعریی
هیچ نامێنێ بۆ وتن.
...
بۆ وننەکردنی تۆ
دونیا چەند جەنجاڵتر و
مردن چەند تاریکتر بێ
من هێشتا حەوسەڵەیەکی ڕۆشنترم.

(۷)
دڵت لە مشت دەربهێنە و
بیخەرەوە شوێنی خۆی...
لە غوربەت قووڵتر
کە هەموو تەمەنتی تێکەوتووە
مەگەر چاڵی تر هەیە..؟!

(۸)
شەو، ڕەنگوڕووی داڵغەی من دەپژێنێ بەخۆیدا
تا ببێتە ئەستێرەجاڕ...
ئێ ئاخر
لەم زوڵمەتی ڕۆژگارەدا
ئەوە منم،
کە پڕپڕم لە ڕەونەقی جوانیی تۆ!

(۹)
بیرەوەریم سەرڕێژە لە ژان و دابڕان،
داهاتووم: ڕەنگە خەرەندێکی ژێر چنگی تەم بێ...!؟
دڕ بە غەریبیم بدە و
لە ئێستامدا، خۆت بنووسەرەوە...

(۱۰)
دوێنێم دەپاڕایەوە کە تێنەپەڕێ،
ئەمڕۆم خواخوایەتی بە تۆ بگاتەوە...
لەم نێوانەدا،
خۆزگە تۆ دەتبینی:
کە من چەند غەمگینانە،
وا پیر دەبم؟!

(۱۱)
لە ناو ئەم گەڕەڵاوژەیەدا
چ باشە کە زمانم دەتوانێت قووتت بداتەوە
چ باشە کە لە بێدەنگیمدا دەکرێت هەندێکت بشارمەوە
چ باشە هێشتا گوندێکم هەیەو
نەبوە بەژێر پێی دوورەوڵاتیمەوە...!
...
جۆگەلە لاسایی منداڵیمی‌دەکردەوە
چ باش بوو تۆ نەتهێشت دیکتاتۆر گەورەیم بکاتە زەلکاو...
چ باش بوو بزەی ئاسمانی تۆ
منی لە خۆم ڕفاند
چ باش بوو
من جوانترینم لە تۆدا ڕووا،
نیشتمان...!
...
ژیان ناڕوات
تا دوورتر دەکەومەوە کات زۆرتر دەمەیێ
چیرۆکی بوونم
تا بێت چڕتر دەبێتەوە و
تۆ قووڵترینمیت!.

(۱۲)
کتێبت گرت بەدەستەوە و
خۆت خزاندە ژوورەوە
ژیان لە دەرەوە تێپەڕی...
...
لە قەرەباڵغیدا
بە دوای ئاوێنەدا گەڕایت و
لە ناوەوە،
تەنیاییت بوو بە هەزار کەرتەوە!

(۱۳)
بە ڕۆژی ڕووناک بە شەقامی‌ئەوانی تردا تێدەپەڕی و
چاوەکانت پڕ دەبن لە تاریکی
دواجار دڵت پێچت پێ دەکاتەوە و
وەک تێسکەی تفەنگ دەگەیتەوە ناو غەریبی خۆت
تۆ بروسکەیەکی یاخیت...!
...
شار لەسەر ڕیتمی‌بێباکیی خۆی
وەک مەنجەڵێکی بوخار دەفیشکێنێ و
تۆ‌هایم و حەیران دەستێکت بە خەونەوە گرتوە نەکەویت
دەستەکەی ترت بە هەنیەتەوە
ئارەقەی شەرمی‌بێ ڕێوشوێنیی پێ دەسڕیت
ناشاردرێتەوە،
کە وەک هەزارانی تر
تۆش برغوویەکی زیادەی...!
...
کە بینیت ڕۆژێک بە خۆت و کۆڵەپشتەکەتەوە
وای لە بازبازێنی ناو دەریا و کیشوەر و جێگا دووردوورەکان
منەتێکت نامێنێ بە دونیا
سێبەری قەلەندەربوونت ڕۆدەکەیتە سەر ئاڵاکان
دەبیتە نەیزەکێکی تیژڕەو
لە بێ حیکایەتیەوە،
بۆ شەوەزەنگی دیارنەمان...

(۱۴)
باران دەبارێت
وەک ئەوەی ئاو کرابێت بە ئاگری ئاشووبا
وەک ئەوەی پایز ڕووی نەیەت دەرکەوێ
تۆ دەبینم
یاسەمین و بەهار و نێرگزت
تیا دەپشکوێ...
...
با هەڵدەکات
وەک ئەوەی جەنگ بنەوبارگەی پێچابێتەوە
لە جیاتی بۆکروزی لاشەو ماڵ و ئاوەدانی
لە تۆوە
بۆنی پونگەی کەنار جۆگە و
مێخەک و ڕێحانەی سەبووریی
دەگاتە ناو کەپووم...

(۱۵)
چیرۆکەکانم سیخناخن لە دوکەڵی جەنگەکان
لە شریخەی دەسرؽژ و
دەنگی سامناکی تەقینەوەی هەندێک دۆستیی...!
...
دەستەکانم بارمتەی شارەکانن
ئەم باڵەخانە دەیانداتە ئەو کارخانە و
هێشتا لە قڵیشەکانیەوە
لە جیاتی خوێن
شکۆفەی گوڵاڵە سوورەی جوانیی تۆی تیا دەبینم.
...
لە شارە گەورەکاندام
ژیانم بێگارزەدەی هێڵی درێژی شەمەندەفەر
شەقامی‌پر ئاپۆرای ساردی ناو تەمومژ
بەڵام گیرخواردوو بە هەندێک سوێسکەی سرکی خەیاڵ
کە ڕام ناکرێن...
...
ڕاکەڕاک کۆڵانی ئێستامە
ماڵەکەم غەریبیە بە دونیا
باخچەی پشتەوەم
خەوبردنەوەی هێوری چەند چڵێ ئەفسوون.
...
لە ڕۆژگاری ئەفسانەکانەوە خراپ دەنوسرێم
لە حەواوە تا خەون
هەر نیشتمانمە و
دەبێتە تاراوگە.

(۱۶)
دڵم پڕە، فرمێسکم خەریکە بڕژێ و
قاقای بەرزی ڕێبوارێک
دەیگێڕێتەوە...
...
تۆ کە هێشتا گوندەکەت، شارەکەت
دەری نەکردووی
جارێ مردن
بە دەنگی بەرز بۆ دونیای نەخوێندویتەوە...
...
هەزاران چاو دێن و خۆیان دەنوقێنن...
بەڵام دەی
هەندێ جار خۆری بەتین
چاوی سروشتێکی ڕەنگاڵەیی لە دوایە.

(۱۷)
سەراب، خەونی گەورە گەورە دەدات بە سارای خنکانا
گەر تۆ لێرە نەبی و
تەڕ تەڕ
نەتکێیتە گەرووی خەیاڵمەوە...
...
ترێی ڕابووردووم کردۆتە شەراب
ئەم تیژئاژۆییە بەرەو سەرابستانی ئایندە
مەستانەیی دەوێ...
...
فلووتێک کەژوکێوی‌هاوسۆزیی دەینایە سەر لێوی
دێوانەیی دڵ،
دەستی جەنجاڵی شاری پێ ناخرێتە ژێر چەنەی خەیاڵ...
...
ئەوەی کار ناتوانێت بیدۆزێتەوە و لێمی‌بدزێت
لە ناو دروەشانەوەی تۆدایە
تۆ ؛ کە بێ مەرج
دەرگای ڕەنگەکانت بۆ خستوومەتە سەر گازی پشت...

(۱۸)
رۆژەکانم خێرا تێدەپەڕن
خۆر بەیانیان وەک هەر کەسێکی بەختەوەر
تۆزێک هەتاوم بەش دەدات...
فریای ئەوە دەکەوم و ناکەوم بزانم لە کوێم،
بڕێک لەولاترەوە...
وەک هەمیشە کار بین دەنێ بە زۆرترین کاتمەوە.
...
بەڵێ... گلەییم هەیە
شەقی بێمافیی نەدەبوو هێندە توند
وەک تۆپێکی فوودراو
بە وەهمی‌ڕەنگاڵەیی هەڵمبدات.
هێندە دوور،
چیتر جێیەک شک نەبەم بۆ گەڕان بە دوای تۆ...
...
جیهان بە غەمگینی و بە لێزمە
دەبارێ بەسەرما
سەیرە من،
چاو بۆ هەتاوی سەرەتاتکێی تۆ دەگێڕم...!
...
هەموو مردنێک ڕژایە دڵمەوە
چاوم بە پانتایی
ملیۆنەها چرکەی دابڕان خستە سەر گازەرای پشت
بەڵام هێشتا
جێگات خاڵیی...!

(۱۹)
غەدر هەڵدەدەمەوە
بە‌هاوکاریی تۆ
کە پڕیت لە‌هاتوهاواری ناوازە
بێدەنگیی دەدۆزمەوە...
...
خۆم هەڵدەکۆڵم
تۆ هەڵدەقوڵێی...
...
قاقات دەڕوێنم
گەنجێتیم دەژێتەوە...
...
یادەوەریم هەڵدەگڵۆفم
شیلەی نەشمیلیت دەچۆڕێتەوە...
...
هەر کاتێک وا مەزەنە دەکەم بێ تۆم
هەورێکی خەستی تۆ
دامدەپۆشێ...

(۲۰)
ئەو کاتانەی شەو هێندە چڕ دادەبارێتە ناو ڕوانین،
چاو دڵ نابینێ!
خۆزگە تۆ بێیت و
بمخەیتە ناو زمانتەوە...
...
خۆ لانیکەم
کە ڕۆژ بوەوە
وەک خەونێکی ناخۆش
بە تۆنی دەنگێکی سوێسکەیی و
خۆمانە،
دەگێڕدرێمەوە...!

(۲۱)
با هەموو گەردوونیش لە ناو ئێمەدا بێ!
کێ ناڵێ؛
لەم سەدەی قاتوقڕییەی هەتاوی ( ئەوی تر..!) دا
کەڕوو لێی نادا...؟

(۲۲)
[تۆ وەک ئێمە مەبە]
تۆ لە ئێمە مەچۆ
کە واماندەزانی وەک فەڕشێکی پیس
بەکۆمەڵ خەریکی تەکاندنی دونیاین
کە واماندەزانی دوای ئاشکرا کردنی لوغزەکانی گوناه
پێکەوە بەتەمای سڕینەوەی خواروخێچین
کە پێمان وابوو بە رۆژڕەشیەکانی خۆمان
هەرەوەز دەکەین بۆ داچاندنی تۆوی ڕووناکی
کە بڕوادار بووین بەوەی
کوشتاری ئەمڕۆ دەکەین بۆ ئازادکردنی داهاتوو...
...
تۆ وەک ئێمە مەبە
وای بۆ بچۆ
دونیا لەسەر ئاوازی تەقوهوڕی کارخانەکان
دەڕژێتە تۆوە و
هەر تۆش ناچاریت
لە خۆتا بە دوای قالەمەڕەیەک بگەڕێی
تا شمشاڵی تەنهایی خۆت بژەنی...
...
وا بیر بکەرەوە
ئەبەدیەتی بوون لە یەک جار ژیانەکەی خۆتدایە
ناچاریت ملکەچی پاککردنەوەی پەنجەرەکان بیت
لە عەزرەت بینینی
ئەوەی
دەتەوێ
تیایدا
بتوێیتەوە...
نەک ئەوەی هەڵیلووشیت.

گڵاڵەکردنی ئەم بابەتە: #زانا_کوردستانی